اهمیت رشد و نمو کودکان

کودکی مهمترین دوره زندگی براي رشد و توسعه است. کودکان براي رسیدن به حداکثر توانایی‌هاي خود نیاز به دریافت حمایت مناسب از سمت خانواده، مدرسه و متخصصان سلامت دارند. مغز یک کودك تا سن ۶ سالگی به اندازه ۹۰ درصد حجم مغز یک انسان بالغ رشد کرده است، تجربه‌هاي او در این دوره، پایه سلامت جسمی و ذهنی او هنگام بزرگسالی خواهند بود. پژوهش‌هاي مختلف به صورت پی‌در‌پی نشان می‌دهد رشد و نمو در دوران کودکی اثرات مستقیم و بلند مدتی روي سلامت روان، خلق فرصت و توسعه اجتماعی و عاطفی در بزرگسالی خواهد داشت. همچنین صدمات دوران کودکی می‌تواند به صورت عدم آمادگی براي مدرسه، درك مطلب پایین، ناتوانی در مدیریت اضطراب و… اثر خود را نمایان کند. دیگر کافی نیست که کودکان فقط زنده بمانند، آن‌ها باید شکوفا شوند. کودکان براي توسعه نیاز به چند چیز دارند:

  • والدین باید به کودکان کمک کنند تا سلامت جسمی خود را حفظ کنند، باید یاد بگیرند بهداشت خود را جدي بگیرند و از حمایت روانی برخوردار باشند.
  • سبد غذاي کودکان باید مواد لازم براي رشد آن‌ها را دارا باشد، چه در رحم مادر چه بعد از تولد، مخصوصا پروتئین، چربی و ویتامین آ.
  • کودکان باید به فراخور نیاز جسمی، فیزیولوژیکی و عاطفیشان، توجه و واکنش‌هاي مناسب دریافت کنند.
  • کودکان در مواجهه با دنیاي پیرامونشان بسیار آسیب پذیرند. امنیت جسمی و روانی آن‌ها باید همواره مورد توجه قرار گیرد.
  • فرصت‌هاي یادگیري به کودکان کمک می‌کند مهارت‌هاي اجتماعی، خلاقیت، رقابت و … در آن‌ها رشد کند. در بازي‌ها و تجربه روابط با کودکان و بزرگسالان فرصت براي یادگیري وجود دارد .

چگونه توسعه کودك را نظارت کنیم؟

سوالی که ما به عنوان پدر و مادر و مربی همواره باید از خودمان بپرسیم این است که آیا رشد و توسعه کودکمان تحت نظر هست یا خیر.

براي پاسخگویی به این سوال مهم متخصصین رشد کودکان چک‌لیست‌ها و جدول‌هاي مختلفی را تنظیم کرده‌اند که با کمک آن‌ها می‌توان روند این نظارت را در شاخه‌هاي کلی زیر کنترل کرد.

– توسعه فیزیکی

– توسعه شناختی (مهارت‌هاي فکر کردن)

– توسعه زبانی

– توسعه اجتماعی-عاطفی

ولی قبل از این که خیلی روي یک چک‌لیست سرمایه‌گذاري کنید به این توجه داشته باشین که هیچ لیستی

کامل و بی‌نقص نیست. بهترین کار، مشورت ماهیانه با مربی‌هاي کودکتان و اطمینان حاصل کردن از روند

رشد کودك است. در روند توسعه و رشد هر فرد، چندین نقطه عطف وجود دارد، به این معنی که تقریبا

تمام کودکان در سنین حدودا مشخصی به مهارت‌هاي معینی دست پیدا می‌کنند. به تعویق افتادنِ دستیابی

به مهارتی خاص در سن مشخص آن، میتواند هشداري باشد براي والدین. هرچند که به همان اندازه که

رنگ موي افراد با هم متفاوت است، سن رسیدن به مهارت‌هاي مشخص هم دقیق نیست و از فردي به فرد

دیگر متفاوت می‌شود.

نگاهی به نقاط عطف در زندگی کودکان:

۱. تولد تا ۱۸ ماهگی:

در این دوره رشد و نمو کودکان عمیق و سریع رخ می‌دهد.

  • متخصصان پیشنهاد میدهند که در این دوره با کودکتان خیلی صحبت کنید. زیرا شنیدن صداي شما باعث پیشرفت مهارت‌هاي ارتباطی او می‌شود.
  • به روي شکم خواباندن کودك در حالی که بیدار است به تقویت گردن و ماهیچه‌هاي پشت او کمک می‌کند.
  • به گریه‌هاي او بلافاصله عکس‌العمل نشان دهید. بغل کردن او و آرام کردنش باعث ساخته شدن رشته‌هاي ارتباطی محکمی بین شما و کودك می‌شود.

۲. ۱۸ ماهگی تا ۲ سالگی:

این دوره، سنی است که کودکان در آن به راه می‌افتند. در این دوره کودك به خواب زیاد، تغزیه خوب و رابطه صمیمانه و پر محبت با والدین و مربیانش نیاز دارد.

  • روتین‌ها و عادات قابل پیشبینی مختلفی را بسازید تا کودك به کمک آن ها احساس امنیت و استوار
  • بودن بکند.
  • با نظم و انظباط ملایم تلاش کنید کودك را هدایت کنید و آموزش دهید. هیچ وقت او را نزنید. ضربه باعث آسیب‌هاي عمیق و طولانی مدت جسمی و روحی در کودك می‌شود.
  • براي کودك نوپاي خود آواز بخوانید، صحبت کنید و کتاب بخوانید تا دایره لغاتش گسترده شود.
  • از خودتان به لحاظ جسمی و عاطفی مراقبت کامل به عمل بیاورید، زیرا کودك شما به والدین سالم
  • احتیاج دارد .

۳. ۳ تا ۵ سالگی

در این دورانِ پیش از مدرسه کودکان بیشتر و بیشتر توانا و مستقل می‌شوند. کنجکاوي ذاتی آن‌ها برانگیخته می‌شود چرا که دنیاي آ نها در حال گسترش است: دوستان جدید، تجربه‌هاي نو، محیط‌هاي تازه مثل مهدکودك و پیش‌دبستانی.

  • براي او همچنان کتاب بخوانید.
  • انجام کارهاي روزمره را به آن‌ها یاد دهید.
  • در انتظارات خود از کودکتان ثابت‌قدم و شفاف باشید و رفتاري را که از او انتظار دارید واضح توضیح دهید.
  • با کودك خود با زبان و کلمات مناسب سن او صحبت کنید.
  • به او براي حل مشکلاتش کمک کنید.
  • در محیطهاي خارج از خانه کاملا مراقب او باشید.
  • به کودك خود اجازه دهید تا در نوع برقراري ارتباطش با اعضاي فامیل و غریبه‌ها حق انتخاب داشته
  • باشد.

۴. دوران مدرسه:

در این دوره کودکان به سرعت استقلال پیدا می‌کنند. دوستان مهم‌تر و تاثیرگذارتر می‌شوند .اعتماد به نفس کودك می‌تواند تحت تاثیر فضاهاي آموزشی و…. قرار بگیرد. چالش والدین در این دوره نگه‌ داشتن بالانس بین: حفظ امنیت کودك، اجرا کردن قواعد و قوانین، نگه داشتن ارتباط خانواده، داشتن اجازه براي برخی تصمیم‌ها و تشویق او براي افزایش مسئولیت‌پذیري است. با وجود رشد سریع، کودك در این دوره همچنان نیازمند والدین و مربیانی است که او را در رعایت حد و حدود و ساختن عادات سالم راهنمایی کنند.

  • از داشتن خواب کافی او اطمینان حاصل کنید.
  • فرصت ورزش و تمرین منظم به صورت انفرادي و گروهی را برایش فراهم کنید.
  • فضایی آرام و مثبت براي مطالعه روزانه در خانه ایجاد کنید.
  • براي استفاده از موبایل و کامپیوتر و فعالیتهاي آنلاین محدودیت زمانی بگذارید.
  • رفتارها و رسومات مثبت خانوادگی ایجاد کنید.
  • درباره رضایت از بدن و مشخص کردن حد و حدود درباره آن با کودك خود صحبت کنید.

مرکز کنترل بیماريها و پیشگیري از آن (CDC)، یک اپلیکیشن رایگان طراحی کرده است که به کمک

آن والدین میتوانند رشد و تغییرات کودك خود را نظارت کرده و از پیشرفت و توسعه درست او یا

مشکلات احتمال یاش آگاه شوند.

این اپلیکیشن را با عنوان (CDC Milestone Tracker) می‌توانید به رایگان از گوگل پلی یا اپ استور تهیه کنید.